ZAKŁADOWY SPOŁECZNY INSPEKTOR PRACY
- Podstawy prawne funkcjonowania społecznej inspekcji pracy
Podstawowym aktem prawnym działalności SIP jest ustawa z 24 czerwca 1983 roku
o społecznej inspekcji pracy. Uregulowania dotyczące działalności sip znajdują się
także w przepisach z dnia 26 czerwca 1974 – Kodeks Pracy.
- Kto może zostać społecznym inspektorem pracy
Społecznym inspektorem pracy może być pracownik danej szkoły lub placówki, który jest członkiem
związku zawodowego i nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu pracy lub stanowiska
kierowniczego bezpośrednio podległego kierownikowi zakładu. Zakładowe organizacje
związkowe mogą postanowić, że społecznym inspektorem pracy może być również pracownik
zakładu nie będący członkiem związku zawodowego. Społeczny inspektor pracy powinien
posiadać niezbędną znajomość zagadnień wchodzących w zakres działania społecznej inspekcji
pracy. Zakładowy społeczny inspektor pracy powinien posiadać co najmniej pięcioletni staż
pracy w branży, do której zakład należy, i co najmniej dwuletni staż pracy w danej szkole – placówce.
- Wybory społecznego inspektora pracy
Wybory sip przeprowadzają zakładowe organizacje związkowe na podstawie uchwalonych
przez siebie regulaminów wyborów. Osobami upoważnionymi do dokonywania wyboru są
wszyscy pracownicy szkoły, placówki a więc wybierać nie mogą osoby, które świadczą pracę
na podstawie innej niż stosunek pracy. Wielokrotnie podczas przeprowadzonych wyborów
sip, dochodzi do nieporozumień co do prawidłowości wyborów i ich zgodności z prawem.
Do rozstrzygania sporów w tym zakresie nie jest uprawniony żaden organ kontroli zewnętrznej.
Tak więc, decyzja pracowników o wyborze sip jest ostateczną i podważenie jej przez organ
zewnętrzny byłoby naruszeniem prawa. Pracownicy lub organizacje związkowe niezadowolone
z wyboru lub działania sip, mogą odwołać go i wybrać nowego w drodze wyborów uzupełniających.
Protokół z wyborów przechowywany jest w zarządzie oddziału ZNP (w przypadku, gdy organizatorem
jest ZNP) co najmniej przez 5 lat.
- Odwołanie społecznego inspektora pracy
Tryb odwołania sip reguluje art. 7 ust. 1 ustawy o sip, z którego wynika m.in., iż społeczny
inspektor pracy w razie niewywiązywania się ze swoich obowiązków może być odwołany
przed upływem kadencji w takim samym trybie, w jakim został powołany. Niewywiązywanie się
z obowiązków, oznacza w praktyce niezrealizowanie planu pracy zatwierdzonego przez zarząd
oddziału ZNP w sposób zawiniony przez społecznego inspektora pracy(wykazuje małą aktywność
w realizacji zadań wynikających z ustawy o sip), tj. nie przeprowadza okresowych kontroli i nie
realizuje wytycznych ZNP. Odwołanie sip może zatem nastąpić na wniosek:
– zakładowych organizacji związkowych
– co najmniej 1/5 pracowników.
- Ochrona społecznego inspektora pracy.
Zakład pracy nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z pracownikiem pełniącym
funkcję społecznego inspektora pracy w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po
jego wygaśnięciu, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę
bez wypowiedzenia. W takim wypadku rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić po
uprzednim uzyskaniu zgody statutowo właściwego organu zakładowej organizacji związkowej.
Przepis ust. 1 nie narusza art. 40 Kodeksu pracy. Zakład pracy nie może wypowiedzieć
pracownikowi pełniącemu funkcję społecznego inspektora pracy warunków pracy i płacy na
ego niekorzyść w okresie ustalonym w ust. 1, chyba że wypowiedzenie stało się konieczne
z przyczyn, o których mowa w art. 43 Kodeksu pracy.
